Fantastyka – co to za gatunek?

 

W szkole bardzo często powtarzano, że wyróżnia się trzy rodzaje literackie: epika, liryka i dramat. Podrzędną formą rodzaju jest gatunek literacki. Dzieli on utwory ze względu na ich tematykę, styl, budowę oraz kompozycję. Jednym z popularnych, chociaż często niedocenianych gatunków, jest fantastyka. 

Malarstwo, filmy, gry, komiksy, książki – fantastyka to gatunek obejmujący każdą ze wspomnianych dziedzin. Najprościej mówiąc, fantastyka to rodzaj opowieści, sposób wykreowania świata, który znacznie odbiega od rzeczywistości. Można to osiągnąć za pomocą przedstawienia nowych technologii, sił nadprzyrodzonych bądź korzystając z popularnych motywów z wierzeń ludowych, np. wampiry. 

Podział fantastyki na trzy główne nurty

Fantastyka to gatunek literacki, który ma bardzo swobodne podejście do tworzenia świata przedstawionego w powieści. Można śmiało powiedzieć, że nie jest on ograniczany przez żadne reguły, jedynie wyobraźnię autora. Jest to również rodzaj literacki, w którym wyróżniamy trzy główne nurty, wiążące się z pewnymi stałymi elementami oraz sposobami opisywania świata. 

• Fantasy – najczęściej występują w niej zjawiska nadprzyrodzone, jak magia bądź fantastyczne postacie, np. smoki lub wspomniane wcześniej wampiry. Często inspirowana jest folklorem, wierzeniami ludowymi oraz mitologią. 

• Fantastyka naukowa – znana pod angielską nazwą science fiction. Akcja tych powieści często toczy się w przyszłości lub kosmosie, bazuje na rozwiązaniach technologicznych oraz nauce. Popularnym wątkiem mogą być, np. podróże w czasie. 

• Horror – ważną cechą, którą posiada ten gatunek, jest strach, zagrożenie życia bohaterów. Wykreowana zostaje istota bądź zdarzenie, które – z punktu widzenia rzeczywistości – jest nierealne, ale stwarza niebezpieczeństwo dla świata, ludzkości oraz postaci. 

Oczywiście w fantastyce istnieją również podgatunki, takie jak high fantasy czy hard science fiction. Autorzy lubią czerpać inspiracje z głównych nurtów i łączyć je w zupełnie nowe historie. Z tego połączenia wziął się m.in. urban fantasy, space opera czy horror lovecraftowski. 

Najpopularniejsze książki fantastyczne

Przez lata można obserwować zmienną popularność tytułów, które aktualnie znajdują się „na fali”. Zainteresowanie czytelników i wzrost sprzedaży konkretnych pozycji wiąże się z wieloma czynnikami. Jeśli dany tytuł posiada świetną reklamę, zwłaszcza w mediach społecznościowych, dotrze do większego grona odbiorców, którzy postanowią sięgnąć po książkę. Gdy do kin lub na ekrany telewizorów trafia ekranizacja powieści, jej pierwowzór zyskuje drugie życie, ponieważ ludzie często chcą sprawdzić skąd wzięła się dana historia, poznać szerszy kontekst. 

Są jednak powieści, które cieszą się nieustającą popularnością wśród czytelników. Można powiedzieć, że są pewną klasyką gatunku. Jakie są najpopularniejsze książki fantastyczne? 

Ciężko mówić o fantasy bez wspomnienia prekursora tego gatunku, jakim niewątpliwie jest J. R. R. Tolkien. Jego „Władca Pierścieni” oraz „Hobbit” dały podwaliny do wielu późniejszych książek. Stanowią świetny przykład na wykreowanie bogatego świata, dopracowanego w wielu szczegółach, jak własny język bądź historia. W 1996 roku ukazała się pierwsza część bestsellerowej serii George’a R. R. Martina, „Gra o tron”. Cykl ten zyskał jeszcze większą rozpoznawalność dzięki zrobionemu z rozmachem serialowi. Wielkim nazwiskiem w fantastyce jest również Frank Herbert, twórca cenionej serii „Kroniki Diuny”. Jest to wielokrotnie wznawiany cykl, cieszący się niesłabnącą popularnością. Pierwsza część doczekała się dwóch ekranizacji oraz miniserialu. 

Nasi rodzimi twórcy również często wymieniani są jako klasyka gatunku. Ciężko nie wspomnieć o wybitnym Stanisławie Lemie, którego książki zostały przetłumaczone na ponad czterdzieści języków. Jarosław Grzędowicz napisał popularny cykl „Pan Lodowego Ogrodu”, który jest doskonałym przykładem na łączenie się nurtów: fantasy oraz science fiction, a czasem nawet elementów horroru. Nazwisko Andrzeja Sapkowskiego jest znane wszystkim czytelnikom fantasy. Autor zyskał niesamowitą popularność dzięki „Sadze o Wiedźminie”. Historia stała się inspiracją do znanej na świecie gry. Doczekała się polskiej ekranizacji oraz amerykańskiego serialu. 

Po jakich autorów czytelnicy obecnie sięgają najchętniej? Polecam zapoznać się z twórczością m.in. Jamesa Islingtona, Sarah J. Maas, Rebecci F. Kuang, Neila Gaimana, Petera V. Bretta, Jamesa Coreya, Isaaca Asimova, Andy’ego Weira, Cixina Liu, Naomi Novik, Brandona Sandersona, Philipa K. Dicka oraz Marcina Przybyłka, Jacka Dukaja, Michała Gołkowskiego, Adama Przechrzty, Jacka Piekary, Feliksa W. Kresa, Magdaleny Kozak, Anety Jadowskiej. 

Materiał zewnętrzny