Stanisław Ignacy Witkiewicz – postać, która szokuje i zachwyca

 

Stanisław Ignacy Witkiewicz – Witkacy – nie ma możliwości, żeby nie kojarzyć tego nazwiska. Bez wątpienia przyczyniły się do tego: jego twórczość literacka, malarska i w dziedzinie fotografii (a to tylko część dorobku). Nie należy też pominąć faktu, że Witkacy był po prostu postacią kontrowersyjną.

Wybitne, ale niedoceniane, dzieła, oryginalny styl, problemy psychiczne, skandale (nawet po śmierci – o czym później) i uzależnienia. Tak w skrócie można by scharakteryzować Witkacego. Należy dorzucić do tego jeszcze uwielbienie przez artystę katastrofizmu, wyciąganie na wierzch najciemniejszych stron ludzkiej natury oraz prześmiewczy stosunek do świata i mamy szkic portretu urodzonego w 1885 roku i zmarłego w wyniku śmierci samobójczej w 1939 nietuzinkowego człowieka. To tylko szkic portretu, gdyż pełen koloryt wizerunku Witkacego jest nadal nieznany mimo wielu analiz jego życia i opracowań biograficznych. 

Płodny krytyk sztuki, teoretyk i jej twórca

Witkiewicz rozpoczął swoją edukację artystyczną na Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (wcześniej kształcił się pod okiem ojca). To okres wielu podróży, dzięki którym miał styczność z najbardziej awangardowymi rodzącymi się w Europie prądami sztuki i mógł poznać przedstawicieli licznych nowych kierunków artystycznych. Być może było to podstawą do stworzenia teorii Czystej Formy, to ona miała decydujący wpływ na późniejszą twórczość artysty – malarską i literacką. Jej główną tezą było to, że sztuka ma wywołać u odbiorcy uczucie metafizyczne i poczucie odrębności od otaczającego świata – w tym oddziaływaniu forma jest najważniejsza i to ona ma wstrząsnąć odbiorcą. Po wojażach Witkacy zaprzestał malowania pejzaży na rzecz portretów, które staną się znakiem rozpoznawczym jego sztuki. Na dole każdego z nich zapisywał, po jakich substancjach narkotycznych portret został stworzony. Jednak niektórzy badacze życia Witkacego twierdzą, że artysta jako mystyfikator stwarzał tylko pozory używania substancji narkotycznych podobnie było jeśli chodzi o jego „oficjalną twarz" skandalisty – prywatnie był ponoć nieśmiałym człowiekiem. Wynikające stąd nieporozumienia do tej pory nie zostały jednak rozwiązane. 

Witkacy filozof

Pojęcie Czystej Formy miało też wpływ na filozofię Witkacego, zwłaszcza jeśli chodzi o estetykę. Podstawowe dzieło filozoficzne Witkacego to Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia. Zaś ostatnie dzieło filozoficzne Witkacego stanowi publikacja Zagadnienie psychofizyczne. Witkacy filozof twierdził, że brak metafizyki doprowadzi do zagłady sztuki. Generalnie wieszczenie upadku ludzkości i świata należało do cech rozpoznawczych artysty.  Poza tym krytycznie polemizował z ówczesnymi filozofami takimi jak Bertrand Russell. Filozofii artysta szczególnie poświęcał się w ostatnich latach życia.

Witkacy pisarz

Teoria Czystej Formy znajduje także odzwierciedlenie w dziełach literackich Witkacego (także dramatach). Podobnie  jak katastrofizm czy bezpardonowe wyśmiewanie skostniałego obyczajowo i mentalnie świata. Jeśli chodzi o teatr i sposoby przedstawiania dramatów, to Witkacy wyprzedzał swoje czasy i był wizjonerem. Mimo ówczesnych niepowodzeń inscenizacyjnych na Witkacym i jego podejściu do teatru wzorowało się wielu późniejszych twórców, m.in. Tadeusz Kantor. Witkacy, który głównie skupił się na dramatach i sztukach teatralnych, gdyż uważał powieść za gatunek archaiczny i nic niewnoszący, był ważną postacią życia literackiego. Świadczy o tym choćby fakt, że jego teksty zostały przetłumaczone na wiele języków, a do dziś pisarz ma wielu swoich wiernych wyznawców, którzy uważają go za kultową osobowość. Podziw ten wychodzi poza granicę twórczości. Mimo, iż całe archiwum pisarza spłonęło, to jego dzieła zebrane to 25 tomów

A sam Stanisław Ignacy Witkiewicz człowiek? Do swojego końca – a nawet długo jeszcze po nim – pozostał postacią nietuzinkową... Jego ekshumowane ciało okazało się... ciałem kobiety. W związku z tym do tej pory nie jest znane autentyczne miejsce pochówku Witkacego.

 

 

Materiał zewnętrzny