Bogurodzica – rękopis, czyli pokaz w Pałacu Rzeczypospolitej z cyklu Pierwsze/Najstarsze

Kolejny pokaz z organizowanego przez Bibliotekę Narodową cyklu Pierwsze/Najstarsze poświęcony jest Bogurodzicy. Pieśń ta, tradycyjnie uważana za nasz pierwszy hymn narodowy, otwiera jednocześnie historię polskiej literatury. To najstarszy zachowany w całości spójny tekst w języku polskim. Jednodniowemu pokazowi rękopisu, który odbędzie się w sobotę 19 listopada, towarzyszą dwa wykłady i krótki koncert. Język polski, skąd się wziął; historia języka polskiego — warto zajrzeć.

Bogurodzica określana była przez Jana Długosza mianem carmen patrium (pieśń ojczysta). Śpiewana w ważnych dla wspólnoty narodowej momentach – przed najważniejszymi bitwami, w trakcie obrzędów koronacyjnych czy podczas podniosłych uroczystości kościelnych, pełniła przez wieki funkcję hymnu narodowego. W takiej postaci wprowadzona została także do kultury popularnej – najpierw przez Henryka Sienkiewicza w Krzyżakach, gdzie rycerstwo polskie śpiewa ją przed bitwą pod Grunwaldem, a następnie w ekranizacji powieści w reżyserii Aleksandra Forda.

Pierwotna, tzw. archaiczna część pieśni to dwie pierwsze strofy, których autorstwo w średniowieczu przypisywane było św. Wojciechowi. Współczesne badania wskazują jednak, że pochodzą one raczej z XIII w., a kolejne są jeszcze późniejsze. Bogurodzica zachowała się w wielu wersjach, zwanych redakcjami. Na wystawie prezentowany będzie trzeci spośród najstarszych – rękopis redakcji warszawskiej ze zbiorów BN – znajdujący się w kodeksie Miscellanea theologica (sygnatura BN 3016 II) zawierającym także inne modlitwy i traktaty teologiczne. Zastosowane tam formy językowe wskazują, że ta właśnie wersja tekstu mogła inspirować Sienkiewicza piszącego Krzyżaków. Zobaczyć będzie można także trzy inne najciekawsze wersje pieśni ze zbiorów BN: rękopis cyrylicą ze Statutu Litewskiego pierwszego, pierwsze wydanie Bogurodzicy drukiem oraz Statuta y przywileje koronne Jana Herbuta, w którym Bogurodzica została zatytułowana jako pieśń ułożona przez św. Wojciecha.

Bogurodzica – pokaz z cyklu Pierwsze/Najstarsze

Pałac Rzeczypospolitej, Warszawa, pl. Krasińskich 3/5

sobota, 19 listopada w godz. 11-19

wstęp wolny

W trakcie pokazu odbędą się wykłady oraz krótki koncert:

·         15.00 Pieśń-zagadka. O przeniknionych i nieprzeniknionych sekretach „Bogurodzicy”.

           Prof. dr hab. Paweł Stępień

·         16.30 Spory wokół melodii „Bogurodzicy” – pieśń rycerska czy modlitwa?

           Dr hab. Paweł Gancarczyk, prof. IS PAN

·      17.00 Krótki koncert muzyki dawnej w wykonaniu zespołu Il Canto: Bogurodzica oraz inne średniowieczne pieśni maryjne.

PIERWSZE/NAJSTARSZE to cykl pokazów z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski. Co miesiąc Biblioteka Narodowa prezentuje w Pałacu Rzeczypospolitej pierwsze teksty i najstarsze zabytki kultury i historii, dokumentujące początki państwa polskiego.

Wybieracie się na ten pokaz?