"Zabawne, że naukowcy z innych krajów częściej piszą o naszej słowiańskiej historii niż my sami" - wywiad z Jarosławem Prusińskim, autorem książki "Zapomniani bogowie. Słowiańska opowieść"

Jarosław Prusiński swoją słowiańską opowieścią zaserwował mi zupełnie nieprzewidywalną podróż w przeszłość dotyczącą państwa Lechickiego, o którego istnieniu do tej pory nie miałam pojęcia. Chciałabym was dzisiaj zaprosić na rozmowę z tym nietuzinkowym pisarzem.

Recenzja książki "Zapomniani bogowie. Słowiańska opowieść" - KLIK

Jarosław Prusiński to absolwent Politechniki i zarządzania. Jest miłośnikiem literatury, poezji śpiewanej oraz fotografii. Zadebiutował powieścią fantasy pt. "Szary Mag", która została dobrze przyjęta wśród czytelników. Wydał także zbiór opowiadań science-fiction pt. "Vortex".

Wioleta Sadowska: Jarosławie, szerszemu gronu czytelników kojarzysz się z prozą fantasty. Co więc było inspiracją do tego, by napisać książkę dotykającą tematu historii naszego kraju?

Jarosław Prusiński: Któregoś pięknego dnia pojawiła się w mojej głowie dokuczliwa myśl: dlaczego Otton III miałby koronować Chrobrego na króla? Nie byliśmy niezależnym państwem? No i zacząłem drążyć temat. Potem wystarczyło to jedynie opisać.

Wioleta Sadowska: Dokuczliwa, ale jakże inspirująca myśl. W książce „Zapomniani bogowie. Słowiańska opowieść” pokazujesz mało znane fakty  dotyczące powstania państwa polskiego. Jak wyglądał Twój reserach przy jej pisaniu?

Jarosław Prusiński: Szukałem źródeł. Tych najstarszych. Nie chciałem czytać opinii historyków, tylko sam chciałem wyciągnąć wnioski na podstawie dokumentów i badań archeologicznych. Zacząłem od Biblii (Księga Rodzaju – wzmianki o Scytach), potem pod lupę wziąłem Herodota, Strabona, Ptolemeusza aż po naszych kronikarzy: Galla Anonima, Długosza i Kadłubka. Czytałem dziesiątki opracowań na temat wczesnego średniowiecza od Słowiańszczyzny poprzez kroniki celtyckie i sagi Wikingów. Zbierałem skrawki informacji, a potem starałem się ułożyć z nich spójną i logiczną całość. Na przykład fakt, że Słowianie nie jedli ryb odnalazłem u Długosza, który z satysfakcją odnotował, że dopiero Chrobry nauczył pogan jeść ryby. Wydawało mi się wcześniej, że ryby były podstawowym pokarmem dawnych ludzi. Jak to – nauczył? Potem odnalazłem legendę o tym, jak bóg Piorun zniszczył całą osadę za to, że jeden z jej mieszkańców zjadł rybę. A na koniec - odkrycia archeologiczne wskazują, że na biesiadach z czasów Chrobrego odnajdowano szkielety ryb rzecznych, które mogły mieć po 150 kg, co potwierdza hipotezę, że ryb wcześniej nie odławiano. Kolejną poszlaką są chrześcijańskie posty, które w dziwny sposób pomijają ryby (chociaż inne rodzaje mięs są zakazane w poście). No i czy znak pierwszych chrześcijan oznaczający rybę nie zyskuje nowych znaczeń? Mamy tu: legendę, zapisy w kronice, badania archeologiczne i obrządki (sposób obchodzenia postów). To kilka słabych poszlak, bo wiadomo, że Długoszowi też nie możemy w pełni ufać, ale układają się w spójną całość. Tak to wyglądało w każdym przypadku: wierzeń, zwyczajów, przesądów i obrządków. Szukałem i sklejałem do kupy.

Wioleta Sadowska: To musiała być iście mrówcza praca. Ile czasu zajęło Ci zebranie wszystkich materiałów?

Jarosław Prusiński: Nie liczyłem dokładnie, ale z pewnością grubo ponad rok. Jakieś 18 miesięcy (wliczając okres, gdy już zacząłem pisać książkę, ale ciągle miałem wątpliwości odnośnie szczegółów).

Wioleta Sadowska: Co najbardziej zaskoczyło Cię podczas jej pisania?

Jarosław Prusiński: Niewiele wiedziałem o tamtych czasach, więc zaskakiwany byłem co chwila: tym, że Marzanna wcale nie była złą boginią zimy, że Słowianie czcili dęby, że w ogóle istniało państwo przed rokiem 966, że prawie wszystkie tradycje (w tym święta) sięgają czasów pogańskich. Im głębiej grzebałem w materiałach, tym bardziej byłem zdziwiony. Choćby świeczki w wigilię, dodatkowe nakrycie - to wszystko nagle nabrało sensu. Nie umiem podać jednej rzeczy, która zaskoczyła mnie najbardziej. Chociaż... właściwie jest jedna. Najbardziej zaskoczyło mnie to, że tak mało się o tym pisze! :)

Wioleta Sadowska: Ja też po lekturze Twojej książki jestem tym zaskoczona. Czy nie obawiałeś się, że dość kontrowersyjna treść powieści przysporzy Ci różnej maści hejterów?

Jarosław Prusiński: Bardzo. Jednak na szczęście większość z nich mało czyta, albo nie jest tak źle z naszą inteligencją jak sądziłem.

Wioleta Sadowska:  A czy po premierze, spotkałeś się z jawną krytyką?

Jarosław Prusiński: Poza jedną osobą, która książki nie trzymała w rękach, ale nazwała ją „bełkotliwą fałszywką”, nie było żadnych incydentów. Jednak wszystko jeszcze może się zdarzyć.

Wioleta Sadowska: Tak, wszystko przed Tobą. Dlaczego według Ciebie oficjalna historia milczy w sprawie powstania państwa Lechickiego?

Jarosław Prusiński: Na jednym z moich spotkań autorskich zabrał głos profesor historii. Stwierdził, że w fałszowanie historii mocno zaangażowany był średniowieczny Kościół. A potem już poszło tym torem. Nie skomentuję. Powiem tylko, że np. Pierwsza Komunia w wieku lat 7 to nic innego jak zaadoptowany pogański zwyczaj nadawania imienia (małe dzieci nie miały imion, żeby złe duchy nie mogły ich zabrać), a bierzmowanie w wieku lat 15 było obrządkiem przejścia dziecka w wiek dojrzały.

Wioleta Sadowska: Czy powinniśmy więc według Ciebie zmienić nasze podręczniki do historii?

Jarosław Prusiński: Moim zdaniem tak. Zabawne, że naukowcy z innych krajów częściej piszą o naszej słowiańskiej historii niż my sami. Np. włoski profesor Mario Alinei dowodzi metodami autodatowania lingwistycznego, że Słowianie są ludnością autochtoniczną i tzw. Kultura łużycka (1800 lat p.n.e – pokrywająca się z początkiem państwa zwanego Samracja), a nawet znacznie starsza kultura starczewska (6 tys. lat p.n.e.) są niczym innym, tylko śladami naszych przodków - Słowian.

Wioleta Sadowska: W książce ukazujesz także różne zwyczaje i powiedzenia, które dotrwały do naszych czasów. Jaki był cel tego zabiegu?

Jarosław Prusiński: Żaden. Po prostu byłem zaskoczony, że tak wiele ich przetrwało. I chciałem się tym podzielić z Czytelnikami.

Wioleta Sadowska: Twoja powieść w otwartym umyśle czytelnika wywoła z pewnością zaciekawienie i chęć szukania większej ilości materiałów. Gdzie więc według Ciebie w pierwszej kolejności należałoby zajrzeć?

Jarosław Prusiński: Kilkanaście osób już mnie o to pytało i chyba nie mam dobrej odpowiedzi. Nie znalazłem pozycji godnych polecenia w całości. Jak łatwo bym miał, gdybym mógł przeczytać tylko jedną książkę! Wartościowa jest z pewnością „Mitologia Słowian” Gieysztora (ciekawa, ale z podziwu godnym uporem autor pomijał kobiece bóstwa i w kilku miejscach się mylił), druga – Bruknera (pod tym samym tytułem), „Polska demonologia ludowa” (niestety nie pamiętam autora) i dziesiątki innych, których nie sposób wymienić. Myślę też o tym, żeby kiedyś napisać (zebrać) książkę już typowo historyczną z podaniem wszystkich źródeł, kronik, cytatów, map (np. Pomponiusza Meli z 1 w.n.e. czy Strabona), odkryć archeologicznych, zdjęć przedmiotów, urn, itd. No, więc może polecę Prusińskiego J. Ale to nie wcześniej niż za jakieś dwa lata.

Wioleta Sadowska: I to jest myśl. „Zapomniani bogowie. Słowiańska opowieść” to także romantyczna historia miłosna. Lubisz szczęśliwe zakończenia?

Jarosław Prusiński: Uwielbiam! Zaskoczę Cię może, ale miało się to skończyć źle. Pogromem pogan, wycięciem świętych gajów, utopieniem w rzece posągów słowiańskich bogów i spaleniem na stosie Kapłanki. Byłoby to bliższe prawdy historycznej, ale nie mogłem im tego zrobić! Zbyt się do nich przywiązałem.

Wioleta Sadowska: Rzeczywiście mnie zaskoczyłeś. Jaka jest geneza powstania tytułu tej powieści?

Jarosław Prusiński: Nawiązuje przewrotnie nie do bogów, ale do Jarowita – głównego bohatera. Przez niektórych uznawany jest za boga wojny. Moim zdaniem był jedynie bohaterem (bogiem wojny u Słowian był Lado). Tytuł odnosi się do niego.

Wioleta Sadowska: W jaki sposób nadawałeś bohaterom imiona?

Jarosław Prusiński: Szukałem w źródłach imion starosłowiańskich. Poza tym pamiętajmy, że Słowianie nadawali imiona starszym dzieciom, więc one odzwierciedlały w dużej mierze ich charakter. Stąd na przykład Dobrawa oraz Dobrosława.

Wioleta Sadowska: Kto według Ciebie najbardziej zainteresuje się Twoją najnowszą książką?

Jarosław Prusiński: To chyba książka dla każdego. Jest trochę nienachalnie podanej historii, jest wątek romantyczny, a nawet kryminalny. Na spotkaniach autorskich widzę, że interesują się wszyscy (od dzieci po emerytów).

Wioleta Sadowska: Nie dziwi mnie to. Jakie są Twoje dalsze plany pisarskie?

Jarosław Prusiński: Pracuję nad zbiorem opowiadań S-F pod roboczym tytułem „NiedopOwiedziaNE” z akcentem na „ONE”, bo to zbiór o kobietach. Będzie tam kolejne spotkanie z bohaterami Zapomnianych bogów (a konkretnie z Niunią, która jest już dorosłą kobietą), Amazonką Ksayą, sumeryjską boginią Isztar. Są w niej kobiety z przeszłości i z przyszłości. A każde z tych opowiadań jest w jakiś sposób niedopowiedziane, dające możliwość do własnej interpretacji i osądu.

A co będzie dalej? Nie wiem. Może Czytelnicy będą chcieli kontynuacji Słowiańskiej opowieści? A może wpadnie mi do głowy kolejny pomysł? Prawdę mówiąc już mi po niej chodzi. 

Wioleta Sadowska: Kontynuacja to bardzo dobry pomysł. Co na koniec chciałbyś przekazać czytelnikom mojego bloga?

Jarosław Prusiński: Przede wszystkim podziękować, że zechcieli poświęcić chwilkę, żeby to przeczytać. Chciałbym podziękować też Tobie za to, że zainteresowałaś się właśnie moją książką. Dziękuję też za wpis na okładkę. Pozdrawiam wszystkich serdecznie i do… przeczytania.

Musicie koniecznie poznać książkę Jarosława Prusińskiego. A już niebawem będziecie mieli szansę ją wygrać w konkursie. Bądźcie więc czujni!