"Język polski jest jak czarodziejskie zaklęcie, nic nie istnieje bez przypadku, możemy tylko rozkochiwać się w jego formach coraz bardziej" - Wywiad z Tomaszem Kowalczykiem

Uwielbienie bądź nienawiść - takie uczucia wyzwala twórczość Tomasza Kowalczyka wraz z jego nietuzinkową osobowością. Przy okazji premiery jego najnowszego tomiku poezji pt. "Sekret twoich oczu" postanowiłam zadać autorowi kilka pytań. Zapraszam na naszą rozmowę.

Recenzja tomiku poezji - KLIK

Tomasz Kowalczyk, rocznik 1990 to poeta, pisarz i wielbiciel sztuki. Do tej pory ten młody twórca wydał zbiór wierszy pt. "Kontrasty", poemat trzynastozgłoskowy pt. "Stworzenie świata" oraz powieść poetycką pt. "Maszynopis z Kawonu". W internecie można znaleźć jego stronę autorską.

Wioleta Sadowska (awiola): W Twoim najnowszym tomiku poezji kilkakrotnie odnalazłam odmienione przez przypadki słowo „kostropaty”. Czy masz do niego słabość?

Tomasz Kowalczyk: Jest wiele pięknych słów oznaczających taktylność oraz umiejscowienie w przestrzeni, o których współcześni pisarze zapomnieli, nie znają, nie potrafią ich używać, a które ja osobiście odsłaniam w nowych kontekstach i uwielbiam za pomocą nich nakreślać i uwypuklać naszą czasoprzestrzeń. Tak też, jak się dało zauważyć, „kostropaty” ewoluował w jednym wierszu nawet do wyrażenia „kostropienny”, czyli pnący się szorstką chropowatością. Podobne do tych słów to np. rosochatość, płożenie się, gruzłowatość. Język polski jest jak czarodziejskie zaklęcie, nic nie istnieje bez przypadku, możemy tylko rozkochiwać się w jego formach coraz bardziej. Każdy inny język może nam tego pozazdrościć. Stąd też nadużywanie języka angielskiego nie przyczynia się do postępowości naszej mowy – jest jedynie modą i kokieterią. Polacy lubią nie wierzyć, że nasz  język to całkowite arcydzieło.

Wioleta Sadowska (awiola): Pięknie powiedziane. Który z wierszy Bolesława Leśmian uważasz za sztandarowy utwór poety?

Tomasz Kowalczyk: Leśmian – najwybitniejszy poeta XX wieku (nie tylko moim zdaniem, ale zdaniem Czesława Miłosza – naszego noblisty) – był tak nowatorski i z każdym utworem szybujący dalej, że jak się nagle przechodzi z niego do Tuwima i Szymborskiej, to człowiek ma wrażenie, jakby ze studiów nad archeologią mgławic wszechgwiezdnych i prastarych języków przyrody przeszedł bezpośrednio do kółka Anonimowych Alkoholików, którzy nie mogą mówić przez nowo napotkane delirium tremens. Jeżeli chodzi o sztandarowość, to współczesne szkoły robią sobie kpinę, przedstawiając Leśmiana, jako autora przede wszystkim „Dusiołka” i „W malinowym chruśniaku”. Wiersze poety, które mają największą esencjonalność uczuciową to między innymi: „Wspomnienie”, „Tamten”, „Znikomek”, „Srebroń”, „Urszula Kochanowska” „Pururawa i Urwasi” , poliptyki poetyckie: „Zielona Godzina”, „Z Księgi przeczuć”, „Oddaleńcy”. I na tym zakończę niepełną listę.

Wioleta Sadowska (awiola): Jestem ciekawa jak wygląda proces twórczy  w przypadku Twoich nowych formacji językowych. Wpada Ci do głowy pewien pomysł i już? Czy wygląda to jednak zupełnie inaczej?

Tomasz Kowalczyk: One przychodzą jak odpowiednia fraza muzyczna kompozytorowi bądź barwa malarzowi, z góry są ustalone we mnie, jednakże potrzebują odpowiedniego nacisku weny, momentu, kiedy atakują mnie skrajności emocjonalne oraz chwile w życiu, które zmuszają mnie do pisania i uwolnienia się od całego ciężaru bytu. Literatura współczesna jest w większości przerostem treści nad formą, a każdy wybitny historyk sztuki – czy to będzie Łysiak czy Fraenger – otwarcie głosił prawdę, że treść w sztuce jest rzeczą trzeciorzędną. Można lepiej namalować kalafior aniżeli Karola Wojtyłę. Tak samo lepiej można opisać chwilę samotności w pewnym momencie życia, aniżeli długaśną, pogmatwaną intrygę obyczajowo-kryminalną. Ale żyjemy w takich czasach taniego efekciarstwa, stąd trudno innym uzmysłowić prawdę. Forma, zabawa konwencją są kluczem do odkrywania i zagłębiania się w prawdach wszechświata.

Wioleta Sadowska (awiola): W internecie można spotkać dość dużą liczbę osób, które uważają Cię za grafomana i człowieka, który sztucznie stwarza wokół siebie otoczkę oryginalności i intelektu. Lubisz szokować i zwracać na siebie uwagę?

Tomasz Kowalczyk: Ci ludzie nie starają się dojść do mojego wnętrza poprzez zadawanie pytań i odkrywania odpowiedzi w moich komentarzach. Nienawiść do sztuki i ludzi, którzy tę sztukę tworzą ciężką pracą jest dla mnie niezrozumiała, bo jak można nienawidzić „Mona Lisy” tylko dlatego, że nienawidzi się kobiet.

Ci ludzie również  mówią, że „Leśmiana przejechał jamnik” i nie mają szacunku do całej naszej tradycji. Wolą Coldplaya, Jimiego Hendrixa i inną murzyńską muzykę od Strawińskiego i Czajkowskiego. Nie zazdroszczę im. Toteż prawda wygląda tak, że to oni są mierni intelektualnie i pałają nienawiścią do mnie, do człowieka, który ciężko pracuje, aby poznawać wszechświat i przekazywać go dalej. Sztuka i artysta od zawsze szokowała, i zwracała na siebie uwagę, więc tego się trzymajmy. A na marginesie jeszcze dodam, iż od jednego z moich „fanów” usłyszałem, że Dostojewski i Chopin to nie są autorytety, bo raz, że są nieżywi, a dwa, że przestarzali. Czy może być coś bardziej szokującego?

Wioleta Sadowska (awiola): To rzeczywiście ciekawa konkluzja. Mam wrażenie, że wszelka krytyka działa na Ciebie motywująco. Czy mam rację?

Tomasz Kowalczyk: Dokładnie. Często słyszę, że jestem grafomanem bez pokory, bez samokrytycyzmu i to mnie obszernie motywuje. Takie zdania powodują, że człowiek nie chce przegrać i pokazuje, co potrafi – więcej i więcej. Dlatego wszyscy ci, co mnie obrażają i besztają, działają na swoją niekorzyść. Przyjmijmy rzecz ultra matematycznie, jeżeli napisałem poemat trzynastozgłoskowy („Stworzenie świata”) – pod względem formalnym bezbłędnie – czyli musiałem spinać tyłek i nałożyć na siebie rygor  i poruczenie poetycko-wojskowe – to czy można takiego człowieka nazywać, że jest bez pokory? Podejrzewam, że ci ludzie, co tak mówią, sami nie mają pokory intelektualnej do świata, wartości, uczuć i tradycji, bo nie potrafią tego zrozumieć, co piszę.

Wioleta Sadowska (awiola): Uważasz się za oryginalnego twórcę tworzącego swój własny, poetycki styl. Co według Ciebie przemawia za tą opinią?

Tomasz Kowalczyk: Recenzje krytyków, filologów, poetów oraz świadomość, że nie spotkałem się w powojennej literaturze polskiej z taką formą poetycką, jaką ja oferuję czytelnikowi.

 Wioleta Sadowska (awiola): Który z wierszy zawartych w tomiku „Sekret twoich oczu” jest Ci najbliższy?

Tomasz Kowalczyk: Wszystko jest zależne od czasu, ostatnio chodzi za mną „Petronella”:

Z baldachimów zwierzeń – podkołdrzanej prozy,

Z pozytywek kwietnych małego melomana,

Wyszłam – ja – biszkoptem i pudrem zmalowana,

Lalka zwykła, która nie przybiera pozy.

Lubię się namaszczać cytrynowym sokiem,

On jest kwaśny, ale nie jak ludzkie winy.

Loki mam rozpuchłe – nie jestem prorokiem –

Lecz czasem widzę więcej niż zwykłe dziewczyny.

Widzę tę nienawiść, co dusze wokół zraża,

Zazdrość, która depcze sąsiedzkie alkowy,

I ten niepokój matek, co wiodą do cmentarza –

By dzieci ich wyrosły w ogniskach domowych.

Z rąk mych czasem sypnę nasionka zbytku trwania,

One krzyczą szeptem: „Tempus fugit – cito”.

Nie poznałam jeszcze tej sztuki kochania,

Rozpusty ludzkiej masy – niepotrzebne mi to.

Wolę się zanurzać w herbacianej sferze,

W rumianku rzęsy zdobić – atlasy arabesek,

I gdy ludzie zmawiają nieszczere pacierze,

Wsłuchiwać się w komary, co brzęczą w szparkach desek.

Zwiedziłam wskroś niepamięć – bywalec stały kurzu,

Wciąż pragnie konkurować z wszechświata łzą mgławiczną,

A gdy jest tam w tej czerni, na gwiazd modrych podwórzu,

Próbuje udowodnić, że jestem niepraktyczną...

Ja już mówiłam kiedyś – porcelana – wszystko!

Choć moja główka różne nastroje często budzi,

Nie miałam tego ciepła nad dziecięcą kołyską,

Lecz piękniej od mych oczu nie śpiewa żaden z ludzi...

Ja już mówiłam kiedyś – akwarela – trwanie!

Tak wiele słów wyrzekłam, w tak krótkich urywkach,

Acz nikt mnie nie wysłuchał, bo wciąż na pożegnanie,

Tę samą wciąż melodię dudniła pozytywka...

Wioleta Sadowska (awiola): Muszę o to zapytać – skąd wziął się pomysł na napisanie utworu o śmierci kota?

Tomasz Kowalczyk: To nie pomysł - to życie. Dwa lata temu obudziła mnie, ociężałego od śnistości niczym mucha ubabrana pajęczyną, babcia z płaczem. Przyniosła na swoich ramionach martwą kotkę, którą rozjechał samochód. Kocie lewe oko wypływało z oczodołu, uchwyciwszy się cienkiej różowawej nitki, na której dyndało. Moim zadaniem było chwycić za łopatę i wykopać jej grób w przydomowym ogrodzie niedaleko śliwy. Zaraz potem powstał utwór poetycki.

Wioleta Sadowska (awiola): Jak widzisz siebie i swoją twórczość za dziesięć lat?

Tomasz Kowalczyk: Trudno mi spojrzeć w przyszły rok, „Sekret twoich oczu” zawiera takie utwory, których forma momentami mnie samego zaskakuje. Dlatego patrzę oczyma teraźniejszości.

Wioleta Sadowska (awiola): Co teraz tworzysz? Czego możemy spodziewać się w najbliższym czasie?

Tomasz Kowalczyk: Tworzę bajki dla dzieci z pięknymi akwarelowymi ilustracjami Zuzanny Zielonki (która jest również autorką okładki) oraz cały czas piszę poezję i momentami prozę.

Wioleta Sadowska (awiola): Tomaszu, co na koniec chciałbyś przekazać osobom, które pod naszym ostatnim wywiadem prowadziły z Tobą dość burzliwą dyskusję na temat Twojej twórczości?

Tomasz Kowalczyk: Tak, jak Mrozy i Twardochy piszą po to, aby jeździć drogimi samochodami i uprawiać gwałt na czytelniczkach, jak Lipskie tryskają retoryczną bezpłciową filozofią, tak ja wzbogacam i odradzam przeszłość o przyszłość. Jestem łącznikiem i odrodzicielem tych wartości, które zostały zniszczone przez mordy na polskich profesorach, intelektualistach oraz artystach we Lwowie i Katyniu. Pokazuję Arcygeniusz i nieskończoność możliwości naszego ojczystego języka, który jest tak szlachetny, że hańbą jest popularyzowanie kryminałów i thrillerów, które w swojej istocie nie są warte uwagi, bo zawierają marny ładunek artystyczny. Kiedy inni czytali Stephena Kinga i resztę wtórnych, i kryptoplagiatycznych dyrdymałów, ja skończyłem Fraengera, Łysiaka, Prousta i Baudelaire`a. Dlatego, jeżeli ktoś nie potrafi odczuć, pojąć bądź zrozumieć, to chociaż niech milczy, a zrozumienie (jak to ładnie katolicyzm głosi) może przyjdzie z czasem. 

Tomasz Kowalczyk jak widać, mówi to co myśli i nie przejmuje się krytyką oraz zarzutami innych. Jestem ciekawa czym jeszcze zaskoczy nas skomplikowana natura poety. Czas pokaże...