"W poszukiwaniu zapachu snów" – Iwona Menzel

"Nie ma na co czekać. Jeżeli nie dziś, to niby kiedy? Jutro może być za późno".

Początek lat dziewięćdziesiątych był burzliwym okresem w dziejach Europy, podzielonej na nowoczesny Zachód i zacofany Wschód. Osobie wywodzącej się z Polski, a mieszkającej w Niemczech trudno było wówczas nie czuć wewnętrznego rozdarcia pomiędzy tymi dwoma, tak różnymi światami. Taka konfrontacja była bowiem nieunikniona, o czym przekonuje nas bohaterka książki "W poszukiwaniu zapachu snów", będącej zbiorem historii z życia emigrantki końca XX wieku.

Iwona Menzel urodziła się w Warszawie, jest absolwentką Wydziału Architektury. Swój późniejszy wyjazd z Polski i zawarcie w Wiedniu związku małżeńskiego z Niemcem traktuje jako duże poświęcenie, którego skutkiem były rozstania, powroty i nieporozumienia. Autorka mieszkała w Darmstadt, gdzie koordynowała duże projekty urbanistyczne. Obecnie mieszka na Podlasiu. "W poszukiwaniu zapachu snów" jest jej debiutem literackim, wydanym po raz pierwszy w 2002.

Początek zmian w Europie, w Berlinie pada mur berliński, w Polsce komuniści zostają odsunięci od władzy. Główna bohaterka powieści, matka dziesięcioletniego Jana, to Polka mieszkająca od wielu lat w Niemczech, która postanawia poświęcić się wychowaniu dziecka. Niespodziewanie jednak poznaje Josha, który do pewnego czasu wydaje się być dla niej idealnym partnerem. Bohaterka spełnia także swoje wielkie marzenie – kupuje konia, krnąbrną Lukrecję, która przysparza jej wielu obowiązków. Tymczasem, zjednoczenie Europy staje się faktem, a kobieta cały czas goni za swoimi marzeniami.

Debiutancka książka Iwony Menzel nie jest typową powieścią obyczajową, ponieważ gdybym miała opisać ją w kilku słowach, to powiedziałabym, że to raczej mieszanka różnych perypetii z życia kobiety rozdartej pomiędzy swoją przeszłością a teraźniejszością, oraz między swoimi marzeniami i szarą rzeczywistością. Kobiety, której życiowe wybory często trudno było mi zrozumieć, a jeszcze trudniej zdobyć dla niej sympatię. Bohaterka bowiem podejmowała różnorodne wybory dotyczące jej życia uczuciowego, relacji z własnym dzieckiem, czy chociażby te dotyczące jej marzeń. Wybory, które trudno było mi po prostu zaakceptować. W pewnych sytuacjach nie potrafiłam niestety wczuć się w tę postać. Wielka szkoda.

Ciekawą płaszczyzną powieści, której nie mogę odmówić swoistego uroku, jest ukazanie obrazu naszego kraju widzianego oczami emigrantki. Obraz przed i po zmianach ustrojowych, które wymusiły swego rodzaju zmianę mentalności Polaków. Celne uwagi i spostrzeżenia głównej bohaterki, widoczna melancholia i swego rodzaju wstyd – są bardzo zajmujące, i co najbardziej istotne mocno realistyczne. Podczas lektury wielokrotnie bowiem targały mną przeróżne refleksje dotyczące naszej współczesnej historii i tego, jak bardzo nasze społeczeństwo się zmieniło. To warstwa, która w książce Iwony Menzel zasługuje na jej szersze zaakcentowanie.

Konstrukcja debiutu autorki również do prostych nie należy, bowiem czytelnik często zaskakiwany jest gwałtownym przeskokiem w fabule, cofającym akcję się do jakiegoś wcześniejszego epizodu z życia bohaterki, i nagle wracającym do czasu bieżącego. Cała powieść natomiast utrzymana jest w dość melancholijnym stylu.

"W poszukiwaniu zapachu snów" to słodko gorzka opowieść o marzeniach, które nie zawsze warto spełniać i dążyć do ich realizacji. Czasami bowiem, nasze wyobrażenia mocno rozmijają się z rzeczywistością, a cena jaką musimy za nie zapłacić, okazuje się zbyt wysoka. Nie jest to łatwa książka, która zapewni czytelnikowi rozrywkę. Pomimo dość słabej kreacji głównej bohaterki, tło obyczajowe niewątpliwie zainteresuje i skłoni Was do przemyśleń. Trafioną puentą dla opowiedzianej przez Iwonę Menzel historii jest tytuł powieści. Czy można bowiem poszukiwać czegoś, co tak naprawdę nie istnieje?

Iwona Menzel

Recenzja tygodnia (27.07.2015 r. - 2.08.2015 r.) na portalu

Za możliwość przeczytania książki dziękuję portalowi Sztukater