"Tajemnica Filomeny" – Martin Sixsmith

"Wszystkie drogi rozpoczęte w poszukiwaniu zaginionego dziecka Filomeny prowadziły do Roscrea. Miejsca, w którym zaczęła się jego historia".

Zastanawiam się czasami, dlaczego wydawcy nadają niektórym książkom tak kompletnie wprowadzające czytelnika w błąd tytuły. "Tajemnica Filomeny" jest bowiem tego dobitnym przykładem. Przykładem, w którym tytuł stoi w widocznej sprzeczności z treścią książki, i do tego buduje fałszywe przekonanie o jej fabule.

Martin Sixsmith to urodzony w 1954 r. absolwent Oxfordu, Harvardu i Sorbony. Jest znanym, brytyjskim dziennikarzem, który w latach 1980-1997 był korespondentem BBC w Moskwie, Waszyngtonie, Brukseli i Warszawie. W latach 1997 – 2002 pracował dla brytyjskiego rządu jako specjalista od public relations. Obecnie zaś jest prezenterem, dziennikarzem oraz pisarzem.

Irlandia, rok 1952, młodziutka, będąca jeszcze nastolatką - Filomena Lee zachodzi w nieplanowaną ciążę. Rodzina wysyła zhańbioną córkę do klasztoru, w którym bogobojne zakonnice biorą pod swoje skrzydła pełne grzechu kobiety. Filomena rodzi zdrowego syna, a po trzech latach dziecko zostaje jej odebrane pod wymuszoną zgodą. Chłopiec zostaje adoptowany przez amerykańską rodzinę, która nadaje mu nową tożsamość – odtąd jest bowiem Michaelem Hessem. Bohater wyrasta na jednego z najlepszych waszyngtońskich prawników, jednak przez całe swoje życie zmaga się z problemami natury osobowościowej. Ukrywa swoją homoseksualną orientację i cały czas poszukuje irlandzkiej matki.

Książka brytyjskiego dziennikarza jest trudną, wzruszającą i niezwykle poruszającą historią, która wydarzyła się w prawdziwym życiu. Autor podjął się bardzo trudnego wyzwania, bowiem zrekonstruował koleje losów adoptowanego chłopca, który pomimo zawodowych sukcesów nie potrafił odnaleźć harmonii w życiu prywatnym. Michael Hess został po trosze wykreowany na bohatera tragicznego, którego dramatyczne oddzielenie od biologicznej matki i ojczyzny – na zawsze zdominowało jego życiowe wybory, pełne sukcesów i porażek. Autorowi udało się zbudować mocny i zapadający w pamięć portret psychologiczny Michaela. I muszę tutaj przyznać, że poczucie wiecznego odrzucenia w psychice dorosłego już mężczyzny, jego poczucie winy i próby odnalezienia swojego miejsca na świecie – niejednokrotnie wzbudzały we mnie różnorodne uczucia. To zatrważające, jak decyzja bezdusznych zakonnic, które postanowiły po prostu sprzedać dziecko – zaważyła na całym życiu dorosłego człowieka. Jestem pewna, że podczas lektury wielokrotnie nasunie się Wam pytanie dotyczące jego osoby – Czy Michael byłby tak zniszczonym psychicznie człowiekiem, gdyby nie został odebrany matce?. To pytanie, na które nie znajdziecie niestety odpowiedzi.

"Tajemnica Filomeny" to niestety książka bez tajemnicy, w której tytułowa Filomena odgrywa jedynie rolę marginalną. Przed lekturą dzieła Martina Sixsmitha byłam przekonana, że główną bohaterką jego historii będzie matka, która w tak bezwzględny i bezprawny sposób straciła szansę na wychowanie własnego dziecka. Wyobraźcie więc sobie moje zdziwienie, gdy okazało się, że to nie tytułowa Filomena jest postacią dzierżącą główne skrzydła w książce, lecz jej syn. Filomenę poznajemy właściwie tylko na początku i na końcu książki. O ile jestem w stanie zrozumieć fakt, że tytuł został kompletnie źle dobrany, o tyle dziwi mnie brak szerszego uwzględnienia tej postaci w utworze.

Martin Sixsmith pod płaszczem poruszającej historii o rozdzieleniu matki z dzieckiem, ukazał także szokujący obraz społeczeństwa Irlandii w drugiej połowie XX wieku. Społeczeństwa, w którym to władze kościelne miały niezwykle znaczący wpływ na każdy aspekt życia zwykłego obywatela. Podczas zgłębiania fabuły książki, nieprawdopodobnym wydaje się bezduszna i pełna hipokryzji działalność zakonnic, które przekonane o swojej boskiej racji – do końca swoich dni nie pomogły spotkać się matce i jej dziecku. Nieocenioną jest także warstwa polityczna i społeczna Ameryki lat 80. XX wieku, w której autor pokazuje w pełnej krasie zakłamanie elit politycznych pod postacią oficjalnego piętnowania homoseksualizmu, podczas gdy prywatnie, domy polityków nagminnie gościły osoby o odmiennej orientacji.

"Tajemnica Filomeny" była bardzo wyczerpującą wędrówką po wielkiej, ludzkiej tragedii. To bowiem historia smutna, ale i dająca także swoistą iskierkę nadziei. Podczas tej lektury będą Wami targać przeróżne uczucia i taki był chyba zamysł jej powstania. Myślę, że świetnym dopełnieniem historii ukazanej w książce będzie film, który powstał na jej podstawie. Jedno jest pewne – przy losach Filomeny i Michaela nie można przejść obojętnie, bowiem tak smutny scenariusz napisało samo życie.

Martin Sixsmith

Za możliwość przeczytania książki dziękuję portalowi Na kanapie