"Wegetarianka" – Han Kang

"Wszystko z powodu mięsa. Jadłam za dużo mięsa. To dusze zabitych istot gromadzą się we mnie. Bez wątpienia. Mięso zostało przetrawione i rozproszyło się po moim ciele, a resztki wydaliłam, ale dusze martwych istot gromadzą się w mojej piersi".

 

Literatura koreańska to obszar literacki kompletnie mi nieznany, stanowiący dla mnie spore wyzwanie intelektualne. Wyzwanie, wynikające z nieznajomości życia kulturalnego, zwyczajów i całej egzotyki tego kraju. W przypadku mojego pierwszego spotkania z tego typu literaturą – wyzwanie to okazało się podwójne, wywołując we mnie psychodeliczny stan bez konieczności zażycia jakichkolwiek narkotyków.

Han Kang to urodzona w 1970 r. w Korei Południowej, absolwentka filologii koreańskiej na Uniwersytecie Yonsei. W 1993 r. wierszem pt. "Seulska zima" zadebiutowała jako poetka, a w 1994 r. wygrała konkurs literacki za opowiadanie "Czerwona kotwica". Autorka w swoim dorobku posiada kilka powieści, zbiory opowiadań oraz tomik poezji. "Wegetarianka" to jej trzecia książka, która została przełożona na wiele języków. Autorka obecnie tworzy szóste dzieło.

"Wegetarianka" to książka składająca się z trzech części, które początkowo były publikowane oddzielnie, a w 2007 r. połączono je w jedną całość. Punktem wspólnym wszystkich, trzech historii jest kobieta - Yŏng-hye, którą poznajemy w części pierwszej. Oczami jej męża, czytelnik obserwuje przemianę bohaterki, która pod wpływem snu przestaje jeść mięso – stając się wegetarianką. Jej decyzji nie rozumie i nie popiera cała rodzina. W drugiej części, szwagier dziewczyny, będący artystą obsesyjnie pragnie zobaczyć mongolską plamkę Yŏng-hye, dzięki której stworzy swoją artystyczną wizję. Część trzecia to widziana oczami siostry Yŏng-hye, jej choroba i własne zagubienie w życiu.

Utwór Han Kang jest dziełem wielogłosowym, zwanym również polifonicznym. Konwencja ta widoczna jest poprzez zastosowany przez autorkę zabieg wielotorowej narracji, bowiem w każdej z trzech części czytelnik poznaje innego narratora: mąż Yŏng-hye, jej szwagier i w części trzeciej In-hye, czyli siostra bohaterki. Ta swoista wielogłosowość, która nie wynosi na piedestał żadnego z bohaterów, w połączeniu z pojawiającymi się elementami onirycznymi – tworzy lekturę "Wegetarianki" niezwykle absorbującą. Powiem wprost – tej książki nie można przestać czytać, aż do jej ostatniej strony, pomimo dużej dozy dziwności i psychodelizmu, jaki odczuwałam w miarę zagłębiania się w niezgłębioną psychikę bohaterów. 

Każda z postaci, jakie na potrzeby swojej książki wykreowała autorka – nawet po przeczytaniu ostatniej strony – była dla mnie zagadką. Spoiwo łączące wszystkie trzy historie, czyli tytułowa Wegetarianka to postać niejednoznaczna, którą trudno ocenić i zrozumieć. Jej obsesja niejedzenia mięsa, z czasem przeradza się w inne pragnienie, Yŏng-hye chce bowiem przestać istnieć jako człowiek – chce być drzewem, rośliną. Swoje pragnienie może zrealizować tylko poprzez jedno – destrukcję własnego ja. Han Kang ukazała tutaj studium osoby, którą czytelnik musi sam sobie sklasyfikować – czy to chora psychicznie kobieta, czy może jednostka pragnąca wolności własnych wyborów? Pytanie trudne, w którym nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Takie właśnie refleksje nasuwały mi się podczas tej lektury w odniesieniu do najbardziej kontrowersyjnej postaci książki. Drugi, zapadający w pamięć bohater to mąż siostry Wegetarianki, którego obsesją staje się połączenie w całość ciał swojego i Yŏng-hye. Trzeba tutaj podkreślić, że autorka wykazała się wyczuciem smaku w pojawiających się erotycznych opisach, które nie przekraczają granicy kiczu. Mogłabym nawet zaryzykować stwierdzenie, że są dość zmysłowe.

"Wegetarianka" nie jest dziełem zamkniętym, wręcz przeciwnie. Autorka zostawia czytelników z uczuciem niedosytu, stosując kompozycję otwartą. Przyznam, że początkowo byłam wściekła za taką niespodziankę, jednak im więcej czasu mija od przeczytania książki, tym bardziej utwierdzam się w przekonaniu, że był to jednak trafiony pomysł. Obsesje bohaterów i ich niezakończone losy – chodzą mi cały czas po głowie, nie dając spokoju. Jestem przekonana, że taki był właśnie zamysł autorki - skłonić do wielu refleksji, pobudzić i nieco zszokować.

Dzieło Han Kang jest cieniutką książką. Książką niełatwą, specyficzną i na pewno psychodeliczną, zadającą pytanie o istotę człowieczeństwa i granice naszej wolności. Moje pierwsze spotkanie z literaturą koreańską, uważam więc za niezwykle wyczerpujące, ale zarazem pełne kontrowersji i dwuznaczności. Jestem bardzo ciekawa filmu, który powstał na podstawie tego dzieła - to musi być bardzo niepokojący obraz, podobnie jak cała książka.

Za możliwość przeczytania książki dziękuję portalowi Sztukater oraz Wydawnictwu Kwiaty Orientu